واکاوی چالشهای پیش روی ایران در عدم عبور خطوط انرژی به بازارهای جهانی

چکیده اندیشمندان حوزه اقتصاد سیاسی و روابط بین الملل با استناد به روندهای جاری در نظام بین الملل، قرن بیست و یکم را قرن ژئواکونومیک نامیده اند، چرا که بر این باورند یکی از چالش های مهم جهانی در این قرن، چالش بر سر انرژی است. مطالعه ی وضعیت و جایگاه مناسب جمهوری اسلامی ایران در تحولات بازارهای منطقه ای و جهانی انرژی و نیز طرح های کلان انتقال انرژی در مقام مقایسه ی با دیگر رقبای منطقه ای، مهم-ترین مسأله ای است که ضرورت انجام یک پژوهش دانشگاهی جدی را طلب می نماید. در این راستا به سبب اهمیت انرژی در قرن بیست و یک، آمریکا درصدد است با تحریم های همه جانبه درصدد ضربه زدن به ایران اسلامی باشد. از نظر آمریکا انرژی مهم ترین متغیر ژئوپلیتیکی ایران است که می تواند بوسیله آن سایر اهداف خود را پی گیری نماید. حال سوالی که در اینجا مطرح می شود این است که جمهوری اسلامی ایران در انتقال ذخایر هیدروکربنی خود به بازارهای جهانی با چه چالش هایی مواجه است؟ در این راستا جوابی که می توان به این سوال داد این است که آمریکا درصدد پایین آوردن منزلت ژئوپلیتیک انرژی ایران می باشد. به همین منظور، ایجاد محدودیت سرمایه گذاری در صنایع نفت و گاز ایران و هم چنین ممانعت عبور خطوط لوله نفت و گاز از ایران را در دستور کار خود قرار داده است. آمریکا مخالفت خود را با انتقال گاز ایران به شبه قاره هند از طریق خط لوله را اعلام نموده و تاکنون هند را از امضای قرارداد نهایی بازداشته است البته در اینجا نباید اختلافات هند و پاکستان و رقابت ترکمنستان برای جایگزینی خط لوله تاپی بجای این خط لوله را نادیده انگاشت. در مورد خط لوله ناباکو نیز آمریکا ضمن اعلام مخالفت پیوستن ایران به این طرح، تاکنون کشورهای مجری و متقاضی خرید گاز را مجاب نموده که از ورود ایران به این طرح خودداری نمایند. پرداختن به چرایی چنین وضعیتی و شناسایی مهم ترین موانع بر سر راه همکاری های ایران و کشورهای مصرف کننده در حوزه تعاملات اقتصاد سیاسی جهانی انرژی، مهم ترین هدف اصلی در انجام این پژوهش می باشد.